Η μέτρηση είναι το κλειδί για την καλή διαχείριση της ενέργειας. Μόνο όταν ένα αγαθό μετρηθεί σωστά, μπορεί να γίνει και σωστή διαχείρισή του. Μαζί με τους μετρητές που είναι ήδη τοποθετημένοι και μας παρέχουν πληροφορίες για την έκδοση λογαριασμών, μπορούν να γίνει εγκατάσταση και κάποιων επιπλέον υπο-μετρητών με σκοπό την διαχείριση της ενέργειας. Ηλεκτρομηχανικοί Μετρητές
Η πλειονότητα των ήδη υπαρχόντων κτιρίων είναι εξοπλισμένη με ηλεκτρομηχανικούς μονοφασικούς ή τριφασικούς μετρητές που διαθέτουν έναν περιστρεφόμενο δίσκο, ο οποίος δείχνει το ρεύμα που έχει καταναλωθεί. Ο αριθμός των περιστροφών αποτελεί μεζούρα για την ποσότητα ηλεκτρισμού που χρησιμοποιείται. Συνήθως μια ψηφιακή οθόνη που λειτουργεί μηχανικά εμφανίζει την ένδειξη του οργάνου που μετρά τις κιλοβατώρες (kWh). Παρόμοιους μετρητές μπορούμε να συναντήσουμε όταν μετράμε μονάδες άεργου ισχύος (reactive units - kVAr) επίσης γνωστές και ως μονάδες wattless. Αυτοί οι μετρητές διαθέτουν περιορισμένες δυνατότητες και οι ενδείξεις που εμφανίζονται στις πολύπλοκες μηχανικές ψηφιακές οθόνες (πάνω στις οποίες εναλλασσόμενα καντράν περιστρέφονται προς αντίθετες κατευθύνσεις) μπορούν εύκολα να οδηγήσουν τους χρήστες σε λάθη. Σε περίπτωση που ο μετρητής διαθέτει δύο πεδία που δείχνουν τις διαφορετικές τιμές την ημέρα και τη νύχτα, τότε μπορεί να υπάρχει ένα ρολόι ή κάποιος χρονοδιακόπτης τοποθετημένος κοντά στον μετρητή, ο οποίος αλλάζει τα πεδία. Ένας ακόμη τύπος ηλεκτρομηχανικού μετρητή που μπορεί να υπάρχει είναι ο μετρητής μέγιστης ζήτησης. Αυτού του είδους οι μετρητές μοιάζουν στην εμφάνιση με το όργανο ταχύτητας (κοντέρ) των αυτοκινήτων και μετράνε την πραγματική ισχύ που παράγεται ανά 15 λεπτά. Αυτή μπορεί να μετρηθεί σε kW ή kilovolt (κιλοβόλτ) Amps (kVA).
Ηλεκτρονικοί Μετρητές
Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί νέοι ηλεκτρονικοί μετρητές, οι οποίοι αντικαθιστούν σταδιακά τους μετρητές ηλεκτρομηχανικού τύπου. Αυτοί προσφέρουν μια πληθώρα επιπρόσθετων δυνατοτήτων, από μετρήσεις και καταγραφές απλής ενέργειας (kWh) έως και μετρήσεις και καταγραφές ενός μεγάλου αριθμού παραμέτρων ηλεκτρισμού. Αυτές οι παράμετροι περιλαμβάνουν την χρήση ενέργειας, την μέγιστη ζήτηση ισχύος σε kW ή kVA, τον συντελεστή ισχύος, την ηλεκτρική τάση, το ηλεκτρικό ρεύμα, τις διαφορετικές ζώνες ώρας και εποχών, την διαταραχή λόγω αρμονικών, καθώς και την άεργο ισχύ, kVAr κτλ. Οι ηλεκτρονικοί μετρητές θα είναι επίσης συχνά σε θέση να παρέχουν ένα παλλόμενο σήμα εξόδου το οποίο μπορεί να ενεργοποιήσει κάποιες συσκευές ελέγχου ή να ενσωματωθεί σε κάποιο δίκτυο ή να χρησιμοποιηθεί από κάποιο ειδικό όργανο καταγραφής δεδομένων, ως μέρος ενός συστήματος διαχείρισης κτιρίων (building management system - BMS) ή ενός αυτόματου συστήματος ενδείξεων μετρητών (automatic meter reading system - AMS). Οι τιμές κυμαίνονται από 300 έως 2500 Ευρώ ανά μετρητή, ανάλογα με τις δυνατότητες και την χωρητικότητα μνήμης του οργάνου.
Μετρητές προπληρωμής και κάρτες με μαγνητική ταινία
Το πρότυπο επιχειρηματικό μοντέλο της ηλεκτρικής ενέργειας στο λιανικό εμπόριο ηλεκτρισμού χρεώνει τον πελάτη για το ποσό της ενέργειας που κατανάλωσε κατά τον προηγούμενο μήνα, δίμηνο ή τετράμηνο. Σε ορισμένες χώρες, εάν ο πωλητής θεωρεί ότι ο πελάτης δεν μπορεί να πληρώσει τον λογαριασμό, τοποθετεί μετρητή προπληρωμής. Αυτό απαιτεί ο πελάτης να προπληρώνει την ηλεκτρική ενέργεια που πρόκειται να καταναλώσει. Εάν το διαθέσιμο πιστωτικό έχει εξαντληθεί, τότε η προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας διακόπτεται αυτόματα από ρελέ. Ο μετρητής εμφανίζει πληροφορίες και στατιστικά στοιχεία, όπως η σημερινή χρέωσή του και τα πιστωτικά υπόλοιπα. Υπάρχει επίσης κουμπί που ενεργοποιεί ένα μικρό ποσό έκτακτης πίστωσης το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει ο πελάτης. Το σύστημα είναι κατάλληλο για τοποθέτηση σε επισφαλείς πελάτες, ενοικιαζόμενες μονάδες, καταστήματα και αθλητικές εγκαταστάσεις.
Σήμερα οι προπληρωμένοι μετρητές διαχειρίζεται και μέσω SMS και Web τεχνολογία (ιντερνετ). Στη Μεγάλη Βρετανία, οι μετρητές προπληρωμής χρησιμοποιούνται συνήθως σε ενοικιαζόμενα καταλύματα. Στα μειονεκτήματα αυτών περιλαμβάνεται η ανάγκη για τακτικές επισκέψεις για έλεγχο και ο κίνδυνος κλοπής των μετρητών. Οι σύγχρονοι σταθερά τοποθετημένοι μετρητές ηλεκτρικής ενέργειας, σε συνδυασμό με την τεχνολογία των έξυπνων καρτών, έχουν ελαττώσει τα μειονεκτήματα και οι μετρητές χρησιμοποιούνται συνήθως για πελάτες που θεωρούνται μεγαλύτερου πιστωτικού κινδύνου. Στη Μεγάλη Βρετανία επίσης, ένα σύστημα που χρησιμοποιείτε είναι η PayPoint, (με επαναφορτιζόμενο πλαστικό «κλειδί» για την ηλεκτρική ενέργεια) και μπορεί να φορτωθεί με όσα χρήματα ο πελάτης επιθυμεί. Ένα παρόμοιο σύστημα, με έξυπνες κάρτες, έχει χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 1 εκατ. μετρητές από την Elektromed στην Τουρκία. Στη Νότια Αφρική και τη Βόρειο Ιρλανδία οι προπληρωμένοι μετρητές «ξαναγεμίζουν» εισάγοντας έναν μοναδικό, κωδικοποιημένο εικοσαψήφιο αριθμό, χρησιμοποιώντας ένα πληκτρολόγιο. Οι έρευνες συνεχίζονται σ’ όλο τον κόσμο και κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, για τη δοκιμή συστημάτων προπληρωμής. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η έλλειψη κοινωνικής αποδοχής έχει οδηγήσει στη μη εφαρμογή της τεχνολογίας αυτής. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες αυτές η αγορά προπληρωμένων μετρητών δεν είχε εξαπλωθεί παρά μόνο στη Νότιο Αφρική.
Έξυπνοι Μετρητές.
Οι μετρητές που διατίθενται, έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν είτε να αντικαταστήσουν τους ήδη υπάρχοντες μετρητές ηλεκτρισμού είτε να χρησιμοποιηθούν ως συμπληρωματικοί. Αυτοί οι μετρητές έχουν την τάση να παρουσιάζουν τα ακατέργαστα δεδομένα σχετικά με την χρήση ενέργειας, ως χρήσιμες πληροφορίες. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν την προβολή του κόστους μιας περιόδου χρήσης ηλεκτρισμού με διαφορετικά επίπεδα ισχύος, κάτι που μπορεί να βοηθήσει τους χρήστες να κατανοήσουν τις συνέπειες του να ανάβεις ή να σβήνεις διαφορετικές ηλεκτρικές συσκευές. Συνήθως οι Έξυπνοι Μετρητές έχουν επίσης ενσωματωμένη μία οθόνη η οποία μπορεί να τοποθετηθεί σε κάποιο εμφανές σημείο, έτσι ώστε η πρόσβαση του χρήστη στις πληροφορίες να είναι πολύ πιο εύκολη, ενώ ο ίδιος ο μετρητής θα μπορεί να βρίσκεται σε ένα οποιοδήποτε απομακρυσμένο σημείο. Οι νέοι μετρητές θα εγκαθίστανται εντός του σπιτιού ή της πολυκατοικίας και όχι εξωτερικά, καθώς δεν θα χρειάζεται να είναι προσβάσιμοι από τα συνεργεία μέτρησης –τα οποία ως επί το πλείστον είναι εξωτερικές εργολαβίες– καθώς θα υπάρχει δυνατότητα τηλεμέτρησης.
Δηλαδή αντί να έρχεται ένα συνεργείο και να κάνει τις καταμετρήσεις, ο μετρητής θα αποστέλλει τα στοιχεία της κατανάλωσης απευθείας –ασύρματα ή ενσύρματα– στον κεντρικό υπολογιστή της ΔΕΗ, όπου και θα γίνεται η επεξεργασία. Η πρώτη πρακτική ωφέλεια για τον καταναλωτή είναι ότι με τους νέους μετρητές, δε θα απαιτείται η έκδοση λογαριασμών «έναντι». Ταυτόχρονα ο ίδιος ο καταναλωτής θα μπορεί από την οθόνη του μετρητή να βλέπει την κατανάλωσή του και ταυτόχρονα να την ελέγχει.
Επίσης ο ίδιος ο καταναλωτής θα μπορεί να διαπιστώνει την κατανάλωση της κάθε μιας συσκευής χωριστά, καθώς ο μετρητής θα δείχνει την αύξηση φορτίου σε περίπτωση που για παράδειγμα ανοίξει ο θερμοσίφωνας ή η κουζίνα. Επιπλέον με τους έξυπνους μετρητές θα δίνεται η δυνατότητα πιο ευέλικτων τιμολογίων ανάλογα με την ώρα ή τη μέρα. Δηλαδή αυτό που σήμερα ισχύει και εφαρμόζεται με το λεγόμενο «νυχτερινό ρεύμα» θα μπορεί να επεκταθεί και οι χρεώσεις να είναι κλιμακωτές ανάλογα με τις ανάγκες του πελάτη αλλά και του παρόχου. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι έξυπνοι μετρητές ενθαρρύνουν τους ιδιοκτήτες των σπιτιών να μειώσουν την ενεργειακή τους κατανάλωση από 3% έως 15%. Οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι η εν λόγω τεχνολογία απαιτεί την ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού και δεν είναι απλώς μια εγκατάσταση που την τοποθετούμε και την ξεχνάμε. Οι καταναλωτικές ομάδες υποστηρίζουν ότι οι ιδιοκτήτες των σπιτιών δεν πρέπει να επιβαρυνθούν τις δαπάνες εγκατάστασης των νέων μετρητών. Η βρετανική κυβέρνηση δήλωσε ότι κάθε νοικοκυριό θα πρέπει να εξοπλιστεί με «έξυπνους μετρητές» μέχρι το 2020. Σύμφωνα με το σχέδιο της κυβέρνησης η αντικατάσταση των μετρητών μέχρι το 2020, αναμένεται να κοστίσει 8 δισεκατομμύρια λίρες. Η Γαλλική εταιρεία διαχείρισης του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ERDF (Electricite Reseau Distribution France), θυγατρική της EDF, ανακοίνωσε την εκκίνηση ενός προγράμματος σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με το οποίο πρόκειται να αντικατασταθούν 35 εκατομμύρια μετρητές ηλεκτρικού ρεύματος παλαιού τύπου.
Για το έργο, το οποίο θα ξεκινήσει με πιλοτικό πεδίο εφαρμογής 300.000 μετρητών, η ERDF επέλεξε την Atos Origin ως "αρχιτέκτονα" του σχετικού πληροφορικού συστήματος και επικεφαλής μιας ένωσης εταιρειών τεχνολογίας. Οι νέοι "έξυπνοι" μετρητές θα είναι ικανοί να ανταλλάσσουν δεδομένα με το πληροφοριακό σύστημα, ούτως ώστε να επιτρέπουν την εξ' αποστάσεως ανάγνωση αλλά και τη βέλτιστη διαχείριση του δικτύου. Στην εγκατάσταση «έξυπνων μετρητών» με δυνατότητες μέτρησης της κατανάλωσης ενέργειας με ακρίβεια ανά πάσα στιγμή προχωρά και η ΔΕΗ. Το ύψος του προγράμματος εγκατάστασης των «έξυπνων μετρητών» φτάνει τα 27 εκατ. ευρώ και θα συγχρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ σε ποσοστό 50%. Ο χρόνος περαίωσης του εγχειρήματος δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί λόγω και του μεγάλου κόστους, έτσι η ΔΕΗ είναι εκ’ των πραγμάτων υποχρεωμένη να επανελέγξει τον τρόπο καταμέτρησης καθώς το σύστημα με τους εργολάβους έχει αποτύχει παταγωδώς. Η μοναδική λύση για την ορθότερη λήψη ενδείξεων των μετρητών είναι οι εξειδικευμένοι υπάλληλοι της επιχείρησης. Σφάλματα στις Ενδείξεις των Μετρητών Η καλή διαχείριση της ενέργειας βασίζεται στην σωστή και ακριβή ερμηνεία των ενδείξεων των μετρητών, ανεξάρτητα από την μέθοδο μέτρησης που έχει επιλεγεί. Μερικά από τα λάθη που μπορούμε να συναντήσουμε είναι τα εξής:Χρονομέτρηση του Μετρητή
Εδώ ο μετρητής περιστρέφεται πέρα από την μέγιστη ένδειξη (για παράδειγμα) 9999 ή 0000. Αυτή η κατάσταση φανερώνει πως η τελευταία ένδειξη του μετρητή ήταν μικρότερη από την προηγούμενη και υποδηλώνει αρνητική κατανάλωση. Η λύση είναι να επαναπροστεθεί ο χαμένος όγκος, ο οποίος θα ήταν 10.000 μονάδες στην περίπτωση ενός 4-ψήφιου μετρητή.
Αντικατάσταση Μετρητών
Όταν μεσολαβεί αντικατάσταση μετρητών είναι σημαντικό να καταγραφεί η τελευταία ένδειξη στον παλιό μετρητή, καθώς και η αρχική ένδειξη στον καινούριο. Δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε την ημερομηνία αντικατάστασης, καθώς οι καταγραφή των ενδείξεων των μετρητών κατά την αντικατάσταση θα χρησιμοποιηθεί μόνο για την προσαρμογή της επόμενης προγραμματισμένης καταγραφής ενδείξεων.
Σφάλματα Χρηστών κατά την Ανάγνωση Ενδείξεων των Μετρητών
Ακόμη και οι πιο σύγχρονοι ψηφιακοί μετρητές μπορούν να διαβαστούν λανθασμένα αν οι άνθρωποι που διαβάζουν τις ενδείξεις τους δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι. Πληρώνοντας την Ενέργεια που καταναλώνει κάποιος άλλος Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο να υπάρχουν κάποιες ιδιοκτησίες οι οποίες βρίσκονται πολύ κοντά η μία στην άλλη, με συνέπεια η μία να πληρώνει την κατανάλωση ενέργειας της άλλης εν αγνοία της. Ένας τρόπος αναγνώρισης τέτοιων φαινομένων είναι να γίνει σκόπιμη διακοπή ρεύματος σε ένα κτίριο, έτσι ώστε να διαπιστωθεί αν κάποιο από τα γειτονικά κτίρια επηρεάζονται.
Λογαριασμοί Ηλεκτρισμού
Ανάλογα με το μέγεθος της παροχής, οι πελάτες θα αγοράσουν τον ηλεκτρισμό είτε με βάση τους δημοσιευμένους δασμούς, είτε κάποια συγκεκριμένα συμβόλαια. Ανεξάρτητα από το μέγεθος, υπάρχουν πολλοί παρόμοιοι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τα διαφορετικά στοιχεία ενός τιμολογίου. Τα σημαντικά δεδομένα που μπορούμε να συγκεντρώσουμε από τους λογαριασμούς αυτούς συνοψίζονται παρακάτω:
Αριθμός Παραπομπής Τοποθεσίας του Μετρητή: Ο Αριθμός Παραπομπής Τοποθεσίας του Μετρητή (Meter Point Reference Number – MPRN) είναι ένας μοναδικός αριθμός που προσδιορίζει την παροχή του ηλεκτρισμού, πληροφορία σημαντική σε περίπτωση που επιθυμείτε να αλλάξετε Εταιρεία Παροχής. (Για τη ΔΕΗ, αριθμός παροχής με συνολικό αριθμό ως οκτώ ψηφία). Δασμός: Ο τύπος παροχής και η ορισμένη χρέωση ανά μονάδα κατανάλωσης. Περίοδος Κατανάλωσης: Οι ημερομηνίες κατανάλωσης που καλύπτει το τιμολόγιο. Σημείωση: αυτές μπορεί να ανταποκρίνονται και στις ημερομηνίες καταγραφής ενδείξεων των μετρητών, αλλά όχι απαραίτητα. Ενδείξεις Μετρητών: Οι μονάδες κατανάλωσης κατά την διάρκεια της ημέρας βρίσκονται στο πάνω μέρος, ενώ ακολουθούν οι νυχτερινές μονάδες και στην συνέχεια οι μονάδες άεργου ισχύος (μόνο στους καταναλωτές μεγάλης εγκατεστημένης ισχύος). Οι ενδείξεις μπορεί να ακολουθούνται από κάποια γράμματα, τα οποία μπορεί να αναφέρονται είτε στον πελάτη, είτε στην εκτιμώμενη ένδειξη. Σε περίπτωση που έχει χρησιμοποιηθεί μία εκτιμώμενη ένδειξη, καλό θα ήταν να γίνει και έλεγχος του κατά πόσο αυτή ανταποκρίνεται στην πραγματική ένδειξη. Αν όχι, επικοινωνήστε με την ΔΕΗ και γνωστοποιήστε την πραγματική ένδειξη.
Νυχτερινές Μονάδες (Μειωμένο Τιμολόγιο): Για τις μονάδες που χρησιμοποιούνται περίπου από τις 23:00 έως τις 07:00 (ανάλογα με τον προμηθευτή και το δασμολόγιο) υπάρχει μειωμένη χρέωση. Οι ακριβείς ώρες θα πρέπει να αναγράφονται πάνω στον λογαριασμό ηλεκτρισμού και ο χρονοδιακόπτης ελέγχου θα πρέπει να ρυθμιστεί έτσι ώστε να εναλλάσσεται ανάμεσα στις τιμές αυτές σύμφωνα με τις ώρες που αναγράφονται στον λογαριασμό. Αυτές οι ώρες ορίζονται από την εταιρεία κοινής ωφέλειας, έτσι ώστε να μην αλλάζουν όλοι οι πελάτες τιμές την ίδια ώρα. Είναι κατά συνέπεια επωφελές, εφόσον είναι δυνατό, να καθυστερήσουμε την μεγάλη ζήτηση για χρήση ηλεκτρισμού για τις ώρες που υπάρχει φθηνότερη χρέωση. Πρέπει επίσης να σημειωθεί πως εφαρμόζεται ακόμη ο πολλαπλασιαστής. Ελέγξτε την αναλογία των ημερήσιων μονάδων σε σχέση με τις νυχτερινές. Αν η μονάδες νυχτερινής κατανάλωσης είναι λιγότερες από το 10% της ημερήσιας κατανάλωσης, τότε θα άξιζε ίσως τον κόπο να επιλέξετε τον δασμό μονής χρέωσης, καθώς θα προσφέρει κάποιες σχετικά χαμηλότερες χρεώσεις για την κατανάλωση ημερήσιων μονάδων απ’ ότι αυτός της διπλής χρέωσης. Μονάδες Άεργου Ισχύος: Η άεργος ισχύς που μετριέται σε kVAr είναι μια μονάδα μέτρησης του επαγωγικού ρεύματος που παράγεται σε κυκλώματα από πηνία μετασχηματιστών με περιέλιξη κάποιων μηχανών κλπ. Το άεργο ρεύμα δεν εξυπηρετεί κάποιον ιδιαίτερο σκοπό και μειώνει την δυναμικότητα των μετασχηματιστών, των καλωδίων και του εξοπλισμού διανομής μεγάλων ηλεκτρικών φορτίων (ή του μηχανισμού παρεμβολής). Επομένως οι προμηθευτές ηλεκτρισμού αποτρέπουν την χρήση τους. Αν οι μονάδες άεργου ισχύος ξεπερνούν το 1/3 της συνολικής πραγματικής ισχύος (kWh), τότε η υπερβολή χρεώνεται με σταθερή τιμή. Αν το τιμολόγιό σας περιλαμβάνει συχνά χρεώσεις για μονάδες άεργου ισχύος, τότε αξίζει τον κόπο να επενδύσετε σε εξοπλισμό αντιστάθμισης συντελεστή ισχύος για να μειωθούν οι επιβαρύνσεις εξαιτίας της άεργου ισχύος.
Σταθερή Χρέωση: Μια σταθερή χρέωση συχνά αναφερόμενη ως το σταθερό κόστος ανά έτος και μετά κατ’ αναλογία για να καλύψουν την περίοδο κατανάλωσης.
Χρέωση Δυναμικότητας: Μια σταθερή χρέωση με βάση την Μέγιστη Δυναμικότητα Μεταφοράς (Maximum Import Capacity - MIC) που μετριέται σε kVA. Η χρέωση είναι κατ’ αναλογία για να καλύψει την περίοδο κατανάλωσης.
Χρέωση Ζήτησης: Μία σταθερή χρέωση με βάση την πραγματική μέγιστη ζήτηση κατά την περίοδο κατανάλωσης. Συγκρίνετε την μέγιστη ζήτηση με την Μέγιστη Δυναμικότητα Μεταφοράς (MIC), κι αν η πρώτη είναι υψηλότερη ίσως έχετε υψηλότερη χρέωση λόγω υπέρβασης της επιτρεπόμενης δυναμικότητας μεταφοράς. Εξίσου όμως σε περίπτωση που είναι σημαντικά χαμηλότερη στην διάρκεια ενός έτους, είναι πιθανό να πετύχετε μείωση της δυναμικότητας μεταφοράς και να εξοικονομήσετε χρήματα.
Επιμέλεια : Δημήτρης Καρέλης
Πηγές: